खेमराज थाम्सुहाङ्ग
आज हामी जे भोग्छौँ त्यसको सुरुवात हिजो आफैले नै गरेका हुन्छौँ, भविष्यमा जे अवस्था हुन्छ त्यो वर्तमानको परिणाम बुझ्नुपर्छ । हामी विगत र वर्तमानमा जे भोग्छौँ त्यो स्वाद मनोरञ्जन र फाइदामा डुब्ने हुँदा आउने दिनहरुलाई हामी बिसिन्छौँ । यस सन्दर्भमा भन्नुपर्दा आज जुन विद्यालय परीक्षा मूल्याङ्कन (एसइइ) ले परिणाम देखाएको छ । त्यो सम्बन्धित विभाग तथा सरोकार व्यवस्थाको गल्ती होइन । विगतको अवस्था र भविष्यको उज्वल हामी हेर्न चाहान्छौँ भने यतीको कडाइ हुुनुपर्छ । सहज र सरल रुपमा सबैले शिक्षा अध्ययन गर्न पाउनुपर्छ तर संस्कार र अनुशासन बिनाको फ्यातुलो किसिमको विद्यालय तहको उर्वरा उमेरमा हावादारी ढंगमा उत्र्रिण गराएर होइन ।
यस सालको परिणाम चौतफी भनौँ अध्यापन गराउने गर्ने, अभिभावक, समाज र वातावरण सकैको कमजोरी देखिन्छ । सम्बन्धित विभागले पनि ठूलो लगानी तथा भौतिक निर्माण, तालिम, विद्युतीय सामाग्री र अन्य सहायक ब्यवस्था गरिरहेको छ । यती मात्र नभएर अन्य अतिरिक्त पठन पाठन व्यवस्थालाई प्रभावकारी व्यवस्थित बनाउनु पर्ने देखिन्छ ।
नावालकहरुलाई पठन पाठन गराउने संस्था यस्तो संवेदनशिल हो जहाँ एक परिवारको अर्को पुस्ता अभिवृद्धि हुनको निम्ति खर्चिएको हुन्छ भने सभ्य सभाज र राज्यको नयाँ रुप वा आकार निर्माण गर्ने भइरहेको हुन्छ । त्यसैले सरकारको लगानी र अभिभावकको पसिाना र सपना सहित बगीरहेको हुन्छ ।
राज्यले भविष्यको निम्ति अपेक्षा र अभिभावकले आउने दिनको निमित्त निरन्तर आशाको केन्द बनाएको संस्थालाई स्वार्थी हिसावले झोले प्रविधि ढंगमा रोजगार र कमाउने बनाएको कारण २०८० को परिणामले बताएको देखिन्छ ।
संम्बन्धित क्षेत्र र विषगतको पूर्ण योग्यता, सिप, ज्ञान, अनुभव र समय दिनसको हूँदा राम्रो हुन्छ नत्र अन्य पेशामा अपनाए राम्रो हून्छ होला । बौद्धिकको क्षेत्रमा बल, सेवाको क्षेत्रमा व्यापार र राजनीति,अध्यापन गराउने संस्थामा निशुल्क र सहुलियत। गाउँ गाउँमा क्षेत्रगत हिसावले भनसुन मान्छेराखेर, नावालकहरुको गुणस्तरीय विकास भन्दा पनि संख्थाको चाप दोब्बर गराई कक्षाकोठा र एक व्यक्तिले सिकाइमा नियन्त्रण गर्न नसकेको परिणाम देखिन्छ । यो विषयलाई विद्यालय प्रशासनले पनि गहन रुपले बुझिदिए राम्रो हुन्छ भन्ने आशा हो ।
हुन त विद्यालय तहका भाइ बहिनीहरु नावालक र अवोध मानिन्छ । तर पनि मेरो लागि बढ्दैछु भन्ने बुझ्नुपर्छ । नियमित विद्यालय उपस्थित हुनुपर्छ, शिक्षक, शिक्षिका र अभिभावकको निर्देशनमा चल्नुपर्छ, कस्तो तत्व र हाउभाउले म कुलत र कुमार्गमा फस्छु भन्ने पहिचान गर्न प्रयास गर्नुपर्छ, बा–आमाले म माथि कस्तो सपना देखेको छ भन्ने चिन्न सक्नुपर्छ ।
अभिभावक ज्यूहरु पनि आफ्ना नानीमाथि भावना र संवेगको दृष्टिभन्दा पनि व्यवहारिक नजरले ख्याल राख्नुपर्छ । प्रत्येक हप्ता नभए पनि मासिक रुपमा विद्यालय गई विषयगत शिक्षक शिक्षिका तथा प्रशासनसँग आफ्ना नानीबारे भलो कुसारी गर्नुपर्ने हुन्छ ।
नानीको कुरा मात्र सुनी विद्यालयमा गएर होहल्ला गर्ने काम गर्नु हुँदैन । कति बजे बिद्यालय लाग्छ, बिदा हुन्छ , परीक्षा, अतिरिक्त कक्षा लाग्ने जस्त जानकारी लिनु पर्छ ।
साधारण घरायसी काम र व्यवसायिक विषयमा पनि संलग्न गराउनु पर्छ । विश्वको सबै बुझ्ने चिन्ने तर हजुरबा–आमा को नाम नजान्ने, आफन्त र छिमेकी नचिन्ने बनाउनु हुँदैन । अग्रज (सिनियर) भएको कारण आफ्नो टोल, समाज, समुदाय र गाउँघरमा आफ्ना सगंसघै र अरुको नानीहरुलाई पनि कुसमय, कुलत, कुमार्ग लक्षणतिर देखिएमा सम्बन्धित अभिभावकलाई सुनाइदिने साथै स्वं आफैले पनि सम्झाइदिने गर्नुपर्छ ।
समाजले पनि वार्षिक परीक्षाको समय अवधिमा (चैत्रको दोस्रो हप्तादेखि–चौँथो हप्ता सम्म) कुनै पनि लामो समयको कार्यक्रम मेला र महोत्सव जस्तो सञ्चालन गर्न केही दिन स्थगित गर्नु पर्ने हुन्छ ।
अन्तः विद्यालय तहमा अध्ययनरत नावालक–बालिका अवोध भएको कारण सबैको निगरानीमा गुणस्तर शिक्षा पाओस, स्वास्थ नागरिक, सामाजिक र राष्ट्रिय भावनाको विकास होस भन्ने आम नेपाली नागरिकको मनमस्तिष्कमा हुनुपर्ने हुन्छ ।
नत्र वर्तमान परिस्थितिलाई हेर्दा विकसित देशको नेतृत्व र नेपालको नेतृत्वमा हेर्दा कति दुरी देखिन्छ ? भविष्यमा त्यो भन्दा दुरी अझ बढेर जाने सम्भावना हुन्छ ।
